Historia szkoły

 

                                                                                                                                          

Jan Kasprowicz - biografia

Jan Kasprowicz urodził się we wsi Szymborze na Kujawach 12 grudnia 1860 roku. Był pierwszym dzieckiem Piotra i Józefy z Kloftów. Ojciec poety, Piotr Kasprowicz, był człowiekiem niewykształconym, nie umiał pisać ani czytać. Był także mało zaradny, z trudem przychodziło mu utrzymanie rodziny. Dlatego też do ich domu coraz częściej zaglądała bieda i Kasprowiczowie zaczęli szukać pracy najemnej u bogatszych gospodarzy lub w cukrowni w niedaleko położonych Mątwach.

W najwcześniejszych latach życia poety to jego matka była pierwszą nauczycielką. Gdy młody Jan ukończył naukę w miejscowej szkole, rodzice idąc za namowami nauczycieli postanowili oddać syna do pruskiego gimnazjum w Inowrocławiu. Był to rok 1870. Była to z pewnością decyzja trudna dla rodziców Jana, gdyż brak wystarczających środków finansowych nie pozwolił im na stancję w mieście. Dlatego drogę do szkoły i z powrotem musiał poeta pokonywać pieszo każdego dnia. Pokonywanie tej odległości, często w złej pogodzie, miało wpływ na jego zdrowie oraz wyniki w nauce. Nie należał do najwybitniejszych uczniów, jego wyniki w nauce były przeciętne. Jako syn chłopa był niejednokrotnie obiektem drwin swoich kolegów.

Gimnazjum, do którego uczęszczał młody Kasprowicz było niemieckie. W tego typu szkołach uczniowie odbierali wykształcenie klasyczne i humanistyczne. Czytali w oryginale m. in. Ajschylosa, Sofoklesa, Ksenofonta jak również Wergiliusza i Horacego. W czasie egzaminu obowiązywała znajomość Biblii i tradycji judeo – chrześcijańskiej. Lekcje języka ojczystego i polskiej literatury były nadobowiązkowe.
W czasie ich trwania czytano m. in. Kochanowskiego, Krasickiego jak również utworu polskich romantyków.

Gdy Kasprowicz był w przedostatniej klasie konflikt z nauczycielem Niemcem zmusił go do opuszczenia gimnazjum w Inowrocławiu. Przeniósł się stamtąd do gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. Jednak i tu nie obyło się bez problemów. Kilkakrotnie zmieniał szkołę, gdyż ciągle dochodziło do konfliktów z niemiecką kadrą nauczycielską. Młody Kasprowicz otwarcie manifestował swą polskość, co nie podobało się władzom szkolnym. Był w szkołach w Poznaniu, Opolu, Raciborzu a później znowu w Poznaniu, gdzie jako dwudziestoczteroletni mężczyzna, zdobył maturę (rok 1884).

W tym samym roku rozpoczął studia na uniwersytecie lipskim. Były to studia filozofii i literatury. Jednak już po roku przeniósł się do Wrocławia. Jego sytuacja materialna była wciąż trudna. Otrzymywał pomoc od Józefa Kościelskiego, ziemianina i poety mieszkającego niedaleko Inowrocławia, który od najmłodszych lat Kasprowicza interesował się jego osobą. Pomoc ta nie była wystarczająca i ledwo wystarczała na podstawowe utrzymanie.

Jan Kasprowicz ożenił się z kilka lat od siebie starszą Teodozją Szymańską, jednak małżeństwo to zakończyło się rozwodem i popełnieniem przez Teodozję samobójstwa. W życiu zawodowym zaczęło się układać odrobinę lepiej. Nawiązał w tym okresie współpracę z krajowymi czasopismami. W okresie studiów miał miejsce początek jego kontaktów z ruchem socjalistycznym, w szczególności z grupą młodzieżową, tzw. „ikaryjczykami”. Byli to utopijni socjaliści niemieccy. Ich poglądy w tym okresie życia poety były mu bliskie: antyklerykalizm i demokratyzm społeczny. W 1887 roku na ślad grupy „ikaryjczyków” wpadła policja niemiecka. W grupie aresztowanych i oskarżonych osób znalazł się Kasprowicz. Został skazany na pół roku więzienia. Po odbyciu kary jeden z galicyjskich działaczy ludowych i wydawca, Bolesław Wysłouch, zaproponował mu przeniesienie się do Lwowa. Miał tam objąć stanowisko redaktora w „Kurierze Lwowskim”. Poeta przyjął tę propozycję i wyjechał do Lwowa.

W 1888 roku wydana została we Lwowie pierwsza książka Kasprowicza Poezje pod patronatem Teodora Tomasza Jeża. Jego list pełen pochwał i życzeń skierowanych do autora został zamieszczony na początku książki jako przedmowa. Ten debiutancki tom ukazywał poetę jako postać prospołeczną. Dominowała w nim liryka programowa, wiersze retoryczne o akcentach radykalnych i buntowniczych. Młodzieńcza twórczość poety była „echem poromantycznego epigonizmu, przypominała Ujejskiego, Lenartowicza, Asnyka i Konopnicką”.

Poezje były zamknięciem pierwszego okresu twórczości Kasprowicza. Początek lat dziewięćdziesiątych był dla poety wejściem w nowy etap życia zawodowego. Przebywając w środowisku intelektualnym Galicji i Lwowa zmieniało się jego życie artystyczne. W jego utworach z tego okresu zaczęły pojawiać się elementy impresjonizmu i symbolizmu. W okresie przejściowym miedzy tymi dwoma etapami jego twórczości powstały trzy tomiki jego wierszy: „Anima lachrymans”, „Miłość”, „Krzak dzikiej róży”. W pierwszym z tych tomów widoczne były ślady dawnej postawy poety, postawy prospołecznej. W drugim zaczęła się ujawniać tendencja do ukazywania rozdarcia między dobrem a złem, prawdą a kłamstwem, grzechem a niewinnością. Każdy kolejny utwór czy też cały tomik wierszy ukazywał proces zmieniania się samego poety i jego poglądów.

W roku 1893 Kasprowicz powtórnie się ożenił z Jadwigą Gąsowską, z którą miał dwie córki, Annę i Janinę. Rok 1899 przyniósł wydarzenie, które na zawsze zmąciło spokój poety. W domu Kasprowiczów pojawił się Stanisław Przybyszewski, sąsiad Kasprowicza z czasów pobytu na Kujawach. Jadwiga zakochała się w gościu, którego wcześniej nie znała i zostawiła dla niego męża i dzieci. Wydarzenie to nigdy nie zostało bezpośrednio opisane
w żadnym z utworów, jednak w hymnach odnaleźć możemy nawiązanie do tych dramatycznych wydarzeń (aluzja do „pramatki Grzechu, jasnowłosej Ewy, z gadziną u swych białych stóp”).

Podstawą utrzymania dla poety była nadal praca publicystyczna. Z demokratyczno – ludowego „Kuriera Lwowskiego” przeniósł się do narodowo – demokratycznego „Słowa Polskiego”. Praca dziennikarska wyczerpywała jego siły i zdrowie. W roku 1904 nastąpiła zmiana w jego życiu. Uzyskał stopień doktora na Uniwersytecie Lwowskim na podstawie rozprawy o liryce Lenartowicza. Cztery lata później objął katedrę literatury porównawczej, która utworzona została specjalnie dla niego w związku z jego wieloletnią działalnością przekładową. Obejmowała ona największe dzieła literatury od antyku aż do współczesności. Były to m. in. tragedie Ajschylosa, Eurypidesa, dramaty Marlowe’a, Szekspira, dzieła Goethego, Shelleya oraz pisarzy mu współczesnych: Maeterlincka, Rimbauda, Sudermanna, dzieła o tematyce filozoficznej. W latach 1921 – 1922 był rektorem tej uczelni.

Kasprowicz w roku 1911 po raz kolejny ożenił się. Jego żoną została poznana we Włoszech Maria Bunin, córka carskiego generała. Napisała pamiętnik o swoim życiu małżeńskim Moje życie z nim (1932 – 1934).
W czasie wojny i w okresie odzyskania niepodległości uczestniczył w działaniach o charakterze narodowym. Był zwolennikiem państw koalicji. Razem z Żeromskim, który przebywał wtedy w Zakopanem, uczestniczył w akcjach skierowanym przeciwko aktywistom po stronie państw centralnych. W 1920 roku w czasie plebiscytu na Warmii i Mazurach uczestniczył w agitacji na rzecz przyłączenia tych ziem do Polski. Trzy lata później na stałe osiadł w Tatrach w wilii „Harenda” położonej pomiędzy Poroninem a Zakopanem. Willa ta po śmierci poety została przekształcona w jego muzeum.

W 1924 roku pogorszeniu uległo zdrowie poety. Coraz częściej w rozmowach z nim pojawiał się temat śmierci, o której mówił ze spokojem i jakby bez lęku. Zmarł 1 sierpnia 1926 roku w swym domu na „Harendzie”. Pogrzeb poety odbył się 4 sierpnia zaś pochowany został w grobowcu obok domu.